görsel | metin

Nasrin Tabatabai and Babak Afrassiabi (PAGES)
2004’te Hollanda, Rotterdam’da kuruldu

Adriano Pedrosa (AP): Tahran Güncel Sanat Müzesi (MOCA) ile British Petroleum’un (BP) ne tür koleksiyon ve arşivleri bulunuyor? 

Nasrin Tabatabai and Babak Afrassiabi (PAGES) (NT & BA):  Tahran MOCA’ya odaklanırken temelde, müzenin 1978’deki açılışından önceki iki yıllık süre zarfında satın alınmış modern Batı sanatı koleksiyonuyla ilgileniyoruz. Renoir, Rodin, Picabia, Picasso, Vasarely, Lichtenstein, Warhol, Pollock, Judd ve diğer isimlerden yapıtlarla muhtemelen bugünhala Batı dünyası dışındaki en büyük Batı sanatı koleksiyonudur. Koleksiyonun ve müzenin kuruluşu, şah’ın 1979’daki İslam Devrimi ile sona eren uzun dönemli kültürel modernleşme projesinin zirvesi olarak görülebilir. Devrimden sonra Batı koleksiyonu 20 yıl boyunca depoda saklanmış ve ondan sonra bile yalnızca bir kısmı sergilenmiştir. İşin tuhafı şu ki, koleksiyondaki 1960 ve 1970’lere ait sanat çalışmaları, müzenin açıldığı dönemde bile sorgulanmaya başlamıştı. Dolayısıyla bu, sanatta bir dönemin de sonuydu. Üzerinde çalıştığımız BP arşivi 20. yüzyılın ilk yarısına dayanıyor ve Anglo-Persian Oil Company adlı İngiliz petrol şirketinin İran’ın güneybatısında kurulmasıyla başlayan Ortadoğu petrol serüveninin erken tarihini konu alıyor. İngiltere’de yer alan arşiv, petrolün kamulaştırılmasıyla birlikte mülkünü İran hükümetine devretmek zorunda kaldığı 1951 yılına dek şirketin gösterdiği gelişime (ki kısa süre sonra İngilizlerin ve Birleşik Devletler CIA’sinin planladığı 1953 darbesi gerçekleşmiş ve şirket British Petroleum olarak yeniden kurulmuştur) ilişkin  çeşitli belge, fotoğraf ve filmler içermektedir. Arşiv, 1902’de başlayan ve Abadan’ın Ortadoğu’da yeni bir tür sanayi şehri modeli olarak inşa edilmesine uzanan ilk petrol aramalarını gözler önüne sermektedir. Arşiv modernizmin İran sanayisi, mimarisi ve kültürüne girişini ortaya koyar; çok ilginç şekillerde Batı ve Ortadoğu’nun modernleşme ve sanayileşme tarihlerini birbirine bağlar.

AP: İki arşiv arasında ne gibi bağlantılar buldunuz? 

NT & BA: Farklı siyasi ve ekonomik bağlantılar var. Birinin koşulları diğerine karışıyor. Bizim sorumuz, bu arşivlerin İran’daki hem tarihsel hem de siyasi anlamda çözümlenmemiş modernleşme hakkında neler söyleyebileceği. MOCA koleksiyonu ve BP arşivi 20. yüzyılın başlarından itibaren sanat ve sanayide çizgisel bir ilerleme sergiliyor olsa da, ikisi de İran’daki modernleşmenin tam bir tarihini sunmuyor. Süreksizlik ve kopukluklar içeren sorunlu arşivler bunlar. Yine de, bizzat bu kopukluklardan bir modernleşme hikayesi tasavvur edilebilir. Modern sanat koleksiyonu (yabancı bir ülkede bir yabancı), müzenin bodrumuna sokulduğunda güncel bir hal almış ve böylece arka kapıdan da olsa tarihe yeniden dahil olmuştur. Soru, sanat uğraşının, aynı arka kapıdan, modernleşme tarihiyle nasıl ilişkilenebileceğidir.